Dɔnniya fòrobayali tàko 24: kɛnɛfɛtaa somaasama sɔ̀rɔlenw (yeko 3)

Dɔnniya fòrobayali

Dɔnniya fòrobayali jὲmukan tàko 24nan

Sannadɔn: kɛnɛfɛtaa somaasama sɔ̀rɔlenw (yeko 3)

1. Somaasamaw bakuurubafɔli : minnu Лɛfɔra tàko tὲmɛnen na

Kɛnɛyako yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa fɛ

2. Kuma Bɛ somaasama minnu ɲɛfɔli kan bì tàko la

2.1 Teleko ni nὲgɛjurusirako yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa fɛ

Fananlasɔrɔsiraw Bangera kɛnɛfɛtaa ‘sababu la ;
Telew jà minnu bɛ Flɛ an fɛ jàbaraninw na, olu cili n’u sawuli bɛ Bɔ bololamanton dlonnenw na minnu b’a la kà dùgukolo Lamini ;
Bololamanton fɔlɔ-fɔlɔnin min Labὲnna ganseliw ‘kan ma, o Kɛra Telstar 1 ye Etazunikaw fɛ 1962 sàn na ;
Telstar 1 Fìlila kà taa kɛnɛ ‘kɔnɔ dɔrɔn, o tlè danmadɔ ‘kɔnɔ, a ye cikanw ni jàw ganseli daminɛ fo an ye Kenedi ka làseli dɔ sènnamakɛtɔ Lajɛ jàbaraninw na ;
Bì-bi in na, bololamanton 300 ni ‘kɔ jan b’a la kà dùgukolo Lamini telew jàw ni sènfɛjuruw kumakanw latɛmɛni na ;
Telesoko Yiriwara fo kà Se teleso 50 000 ɲɔ̀gɔn ma kɛnɛkɔnɔfɛnw tnɔ̀ fɛ ;

2.2 Fogolanko yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa ‘sababu la

Fogolanko (bɔ̀lɔlɔko) dàamu dali Nàna Dabɔ 1970 sàn waatiw la kɛnɛfɛtaa ‘sababu la ;
Fogolan kùnfɔlɔw tɔgɔ tùn ye ko telekopi ani minitel minnu poyili Sɔ̀rɔla làtigɛdɔn yiriwali fɛ ani ganselimantonw bugunni fɛ ;
Fogolanko tɔ̀ Jiidira ganselijuru dɔ ka kìsɛya fɛ min tɔgɔ ye ko yeelenfu ;
Yeelenfu ‘sababu la, kùnnafoni kologirinw b’a la kà Ci mɔgɔw ni ɲɔgɔn ‘cɛ jyɛn ‘kɔnɔ, a jàlama Fàra a mànkanma kan ;
O Nàna ni sènfɛjuruko wàrali ye ani màntonnatelesoko ;

3. Dodaɲɛ kura fɔlenw kùnɲɔgɔnw dili fransɛkan na

bololamanton = satellite artificiel
cili = émission
ganseli = communication / diffusion
ganselijuru = cable
ganselimanton = satellite de communication
kɛnɛfɛtaa = exploration spatiale
kɛnɛkɔnɔfɛn = engin spatial
làtigɛdɔn = informatique
màntonnatele = télévision par satellite
minitel = minitel
sawuli = reception
sènfɛjuru = cellulaire
sènnamakɛtɔ = en direct
somaasama/sugumɔ = retombée
telekopi = télécopie
yeelenfu = fibre optique